Τρεις μέρες σε ένα ισπανικό δικαστήριο

 

του Δήμου Χρυσού, Εφέτη Δ.Δ.

Στο Οβιέδο της Ισπανίας έφτασα το βράδυ πριν την ημέρα που ξεκινούσε το επίσημο πρόγραμμα της επίσκεψής μου στο Εφετείο της πόλης. Είχα χρόνο για μια μικρή βόλτα και έτσι περπάτησα στην κεντρική πλατεία, όπου δεσπόζει ο καθεδρικός ναός. Εκεί παρατήρησα ένα εμβληματικό παλιό κτίριο, το οποίο, μάλιστα, φωτογράφισα, γιατί μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Την επόμενη μέρα διαπίστωνα ότι στο ιστορικό αυτό κτίριο του 1620, καθώς και στο γειτονικό του, εξίσου εντυπωσιακό, στεγαζόταν το Εφετείο που επισκεπτόμουν. Με άλλα λόγια, οι Ισπανοί διάλεξαν το πιο εμβληματικό κτίριο στην καρδιά της πόλης, για να στεγάσουν το Εφετείο τους.

Με αυτή την θετική εντύπωση ξεκίνησε η τριήμερη επίσκεψη στο Εφετείο της Αστούριας στη βόρεια Ισπανία αλλά έμελλε να ακολουθήσουν πολλές ακόμα εκπλήξεις και αναπόφευκτες συγκρίσεις…

Στην είσοδο του δικαστηρίου, με υποδέχτηκε μια υπάλληλος η οποία εξυπηρετεί τους προσερχόμενους, ενώ ακολουθεί έλεγχος από αστυνομικό και διέλευση από πύλη ελέγχου. Με συνόδευσαν μέχρι το γραφείο του Προέδρου του δικαστηρίου, που με φιλοξενούσε. Μετά από μια αρχική εγκάρδια συνομιλία, χρειάστηκε να διακόψουμε για λίγο, γιατί έπρεπε να υπογράψει μια απόφαση. Αν και Πρόεδρος, χρεωνόταν κανονικά με υποθέσεις. Την υπογραφή την έβαλε ψηφιακά, στον υπολογιστή, αφού έλεγξε ότι είχαν υπογράψει τα άλλα μέλη της σύνθεσης, και η απόφαση προωθήθηκε ψηφιακά στη γραμματεία προς επίδοση.

Κατά την επίσκεψη στα ακροατήρια που χρησιμοποιεί το δικαστήριο, έμεινα έκθαμβος τόσο από την πολυτέλεια του χώρου όσο και από τις τεχνολογικές υποδομές. Ο χώρος κάθε ακροατηρίου θυμίζει παλάτι. Υπάρχουν μικρόφωνα σε κάθε θέση δικαστή, δικηγόρου ή γραμματέα, καθώς και στη θέση που κάθεται ο μάρτυρας. Ο γραμματέας κάθεται μπροστά σε υπολογιστή. Οι συνεδριάσεις μαγνητοσκοπούνται και το βίντεο είναι στη συνέχεια διαθέσιμο στους δικαστές.

Επισκεπτόμενος αργό- τερα το Πρωτοδικείο της πόλης, διαπίστωσα ότι στον χώρο υποδοχής του δικαστηρίου υπάρχει οθόνη, στην οποία προβάλλεται το πινάκιο της ημέρας, με όλες τις σχετικές πληροφορίες.

Παρακολούθησα συνε- δριάσεις του Εφετείου. Δικαστές και δικηγόροι φοράνε τήβεννο. Υπάρχει απόλυτη τάξη στο ακροατήριο. Κανείς δεν κυκλοφορεί όρθιος. Αν χρειαστεί να παραδοθεί κάποιο έγγραφο, αναλαμβάνει ο γραμματέας. Είδα να εξετάζονται μάρτυρες με απόλυτη ηρεμία, ευπρέπεια και μετριοπάθεια. Κανένα αίτημα αναβολής δεν υποβλήθηκε.

Οι υποθέσεις δεν προσδιορίζονται σωρηδόν να συζητηθούν όλες μαζί σε συγκεκριμένη δικάσιμο, αλλά κάθε μία προσδιορίζεται σε ιδιαίτερη ημερομηνία, αναλόγως αν είναι έτοιμη να συζητηθεί. Γι’ αυτό, σε κάθε πινάκιο οι υποθέσεις είναι ελάχιστες.

Οι δικαστές προσέρχονται κάθε μέρα στο δικαστήριο και ο καθένας έχει το δικό του γραφείο.

Μου έκαναν εντύπωση οι δικογραφίες. Αποτελούνταν από ελάχιστα φύλλα χαρτί. Με ενημέρωσαν ότι η δικογραφία είναι ψηφιακή, όπως, άλλωστε, και ο διοικητικός φάκελος. Ρώτησα αν η Διοίκηση καθυστερεί να αποστείλει τον φάκελο. Ο Πρόεδρος με ενημέρωσε ότι αυτό δεν συμβαίνει, διότι επιβάλλονται πρόστιμα.

Γνώρισα το προσωπικό της γραμματείας του Εφετείου και διαπίστωσα με έκπληξη ότι οι γραμματείς ήταν τετραπλάσιοι από τους δικαστές!

Κατά την επίσκεψη στο Πρωτοδικείο, είχα μια ενδιαφέρουσα συνομιλία με μία Πρόεδρο. Στο σημείο αυτό, να κάνω μια παρένθεση: Παρατήρησα τις σχέσεις και τη συμπεριφορά μεταξύ ανώτερων και κατώτερων δικαστών αλλά και μεταξύ δικαστών και υπαλλήλων. Επικρατεί προσήνεια, καλή διάθεση, συνεργασία, σεβασμός μεταξύ όλων. Επανέρχομαι. Η Πρόεδρος μου εξήγησε ότι η πλειοψηφία των υποθέσεων εισάγονται σε μία συντομευμένη διαδικασία, η οποία είναι ταχύτατη. Σε χρόνο πολύ μικρότερο του εξαμήνου υπάρχει απόφαση. Ρώτησα την συνάδελφο σε πόσο χρονικό διάστημα δημοσιεύει την απόφαση, όταν γίνει η ακροαματική διαδικασία. Μου απάντησε ότι, συνήθως, γράφει την απόφαση την επόμενη μέρα. Ή μπορεί να καθυστερήσει λίγες μέρες, αν υπάρχει κάποιος λόγος, όπως πολυπλοκότητα.

Είδα ορισμένες αποφάσεις. Οι περισσότερες είναι πολύ σύντομες. Το ιστορικό είναι σύντομο και περιλαμβάνει μόνο τα ουσιώδη, η δε κρίση του δικαστηρίου εξαντλείται σε λίγες γραμμές. Με ενημέρωσαν ότι υπάρχουν και πιο εκτεταμένες αλλά ο κανόνας είναι η συντομία.

Ρώτησα τον οικοδεσπότη μου Πρόεδρο Εφετών αν υπάρχουν δικαστές που καθυστερούν. Μου είπε ότι κάποιοι παρουσιάζουν αυτό το πρόβλημα και μπορεί να κάνουν και έναν μήνα να γράψουν την απόφαση! Ή σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να κάνουν και 2-3 μήνες. Αυτό, όμως, γενικά δεν συμβαίνει, γιατί υπάρχουν κυρώσεις. Ο διάλογος αυτός επικυρωνόταν πλήρως από τα επίσημα στατιστικά τις Ευρωπαϊκής Ένωσης (EU Justice scoreboard).

Όσον αφορά την ποσότητα, στο Εφετείο ο κάθε δικαστής χρεώνεται περίπου με 20 υποθέσεις τον μήνα.

Κατά την παραμονή μου εκεί, μου ζητήθηκε να δώσω συνέντευξη σε μια τοπική εφημερίδα. Τον δημοσιογράφο συνόδευσε στο γραφείο του Προέδρου η εκπρόσωπος τύπου του δικαστηρίου. Η συνέντευξη δόθηκε, λοιπόν, στο γραφείου του Προέδρου (και Προϊσταμένου) του δικαστηρίου και συνοδεύθηκε από φωτογράφιση. Σημειώνω ότι για το δικαστήριο αποτελεί κανονικότητα η επαφή με τα μέσα ενημέρωσης.

Ως τελευταία παρατήρηση κρατάω τον τρόπο προσδιορισμού των υποθέσεων. Ο φιλοξενών Πρόεδρος Εφετών προεδρεύει σε Τμήμα αποτελούμενο από πέντε δικαστές. Η Επιτροπή Διοίκησης του δικαστηρίου έχει αποφασίσει να κατανέμονται οι υποθέσεις στους δικαστές ανάλογα με τον αριθμό κατάθεσης. Όσες λήγουν σε 1 και 2 χρεώνονται στον Πρόεδρο, όσες λήγουν σε 3 και 4 στον επόμενο κατά σειρά αρχαιότητας και ούτω καθεξής. Ο Πρόεδρος δεν έχει το δικαίωμα να επιλέξει σε ποιον δικαστή θα χρεώσει οποιαδήποτε υπόθεση. Δηλαδή, η χρέωση των υποθέσεων στους δικαστές βασίζεται σε απολύτως αντικειμενικό κριτήριο, ανεξάρτητα και από τον βαθμό δυσκολίας τους, αφού, άλλωστε, σε βάθος χρόνου οι όποιες διαφορές εξομαλύνονται.

Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, κατά την επίσκεψή μου στο Εφετείο και το Πρωτοδικείο του Οβιέδο γνώρισα μια ισπανική δικαιοσύνη, η οποία είναι ταχύτατη, ψηφιοποιημένη, σύγχρονη, με καλές υλικές υποδομές και σεβασμό προς τον Πολίτη.

Τι σημαίνουν όλα τα παραπάνω; Ότι η Ισπανία έχει καλύτερη διοικητική δικαιοσύνη από εμάς; Σίγουρα, έχει ταχύτερη, όπως και σχεδόν όλες οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αν μπορεί να βγει ένα συμπέρασμα από την παραπάνω εξιστόρηση είναι ότι κάποια πράγματα μπορούν να γίνουν καλύτερα από ό,τι τα κάνουμε εμείς και οφείλουμε να αναζητήσουμε τους τρόπους για να το πετύχουμε… Εύκολους ή δύσκολους…