ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΗ ΛΙΑΚΑΔΑ

του Αχιλλέα Μάμαλη, Πρωτοδίκη Δ.Δ.

Με το που πατήσαμε το πόδι μας στο Λουξεμβούργο, στο πλαίσιο της επίσκεψης του Διοικητικού Πρωτοδικείου Πειραιά στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα κύμα ανοίκειου ψύχους σχεδόν μας παρέλυσε, τουλάχιστον κατά τις δύσκολες ώρες της προσαρμογής μας στο παγωμένο κλίμα του εύπορου δυτικοευρωπαϊκού κράτους. 

Έχω την αλαζονική αίσθηση, ωστόσο, ότι δεν κομίσαμε μόνο την εύθυμη διάθεση, την κάπως μεγαλύτερη ένταση φωνής και τα γέλια, που ενίοτε ενοχλούσαν ή έστω παραξένευαν τους αριστοκρατικούς κατοίκους της πόλης με το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ευρώπη, αλλά και αυτόν τον ίδιο …τον ήλιο! Θαρρείς πως το μεσημβρινό φως μετακόμισε βορειότερα, μαζί μας, και φώτισε την τετραήμερη παραμονή μας στην επικράτεια του μεγάλου δουκάτου. Όλα φάνταζαν πιο αρμονικά, πιο κλασικά, πιο καλοσχεδιασμένα υπό το φως αυτό. Ακόμα και τα μεσαιωνικά κάστρα και οι επιβλητικοί ναοί γοτθικού ρυθμού, ξεκομμένα από την καταχνιά και την εγγενή μελαγχολία του Βορρά, μας φάνηκαν λιγότερο φοβερά, πιο ανθρώπινα, πιο απτά… Και μόνο τις νύχτες, όταν μια απόκοσμη, απροσδιόριστης προέλευσης μαρμαρυγή τύλιγε την πόλη, μόνο τότε όλα αυτά τα μνημεία επανακτούσαν τη γνήσια ρομαντική και μυστική τους υπόσταση. Ίσως το σκοτάδι τα «φώτιζε» εξίσου με το φως…

Η χειμωνιάτικη λιακάδα του Λουξεμβούργου σαφέστατα διευκόλυνε τις περιηγήσεις μας στα αξιοθέατα της ήσυχης πόλης καθώς και τις εξορμήσεις μας στο παραμυθένιο  Βιάντεν και το κομψό Μετς. Ο σκοπός όμως του ταξιδιού μας ήταν προεχόντως εκπαιδευτικός.

Μία παρέα είκοσι Ελλήνων δικαστών και γραμματέων, με επικεφαλής και οργανωτή τον Προϊστάμενο του Διοικητικού Πρωτοδικείου Πειραιά, Δήμο Χρυσό, βρεθήκαμε στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (καθώς επίσης και στο Γενικό Δικαστήριο), όπου είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε τη δημόσια συνεδρίαση κάποιας σύνθεσης αυτού στο ακροατήριο (η εκδικαζόμενη υπόθεση αφορούσε κρατικές ενισχύσεις) αλλά και να συνομιλήσουμε εκτενώς με τους επιφανείς εκπροσώπους της Χώρας μας στο δικαιοδοτικό κέντρο της Ευρώπης, τους Έλληνες δικαστές σε Δικαστήριο και Γενικό Δικαστήριο (πρώην ΔΕΚ και ΠΕΚ) και τον Έλληνα Γενικό Εισαγγελέα. Ενημερωθήκαμε, μεταξύ άλλων, για την ιστορία του Δικαστηρίου, τον τρόπο λειτουργίας του, τη διαδικασία χρέωσης των υποθέσεων και τη φύση αυτών.

Πέραν της εντυπωσιακής υλικοτεχνικής υποδομής (το όλον του Δικαστηρίου αποτελεί στην πραγματικότητα ένα σύμπλεγμα υπερσύγχρονων κτηρίων και ουρανοξυστών, με το γυαλί και διάφορα μέταλλα, εξορυγμένα από την ευρύτερη περιοχή, να κατέχουν κεντρική θέση στην κατασκευή τους, ενώ στους πολυτελείς εσωτερικούς χώρους στεγάζονται οι δικαστές και οι περίπου 2.500 χιλιάδες υπάλληλοι που διακονούν την ενωσιακή Δικαιοσύνη), δύο σημεία μας προξένησαν ιδιαίτερη εντύπωση. 

Το πρώτο αφορά τους μεταφραστές και διερμηνείς του Δικαστηρίου, οι οποίοι αποτελούν και την πλειονότητα των διοικητικών υπαλλήλων του.  Δίχως υπερβολή, πρόκειται για την «ψυχή» του Δικαστηρίου, καθώς από την επιτυχή μετάφραση των διαφόρων εγγράφων σε όλες τις γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, κυρίως, από την ταυτόχρονη διερμηνεία των διαμειβομένων στην ακροαματική διαδικασία σε διάφορες γλώσσες, εξαρτάται επί της ουσίας η ίδια η δικαστική κρίση. Οι άνθρωποι αυτοί μεταμορφώνουν τον «πύργο της Βαβέλ» σε συνεκτικό, συμπαγή οργανισμό, στον οποίον χτυπά ο παλμός της ευρωπαϊκής δικαιοταξίας. 

Το δεύτερο αξιοσημείωτο αφορά τη συζήτηση περί προδικαστικού ερωτήματος. Μας επισημάνθηκε ο δισταγμός των ελληνικών δικαστηρίων (που αποτυπώνεται και στα σχετικά νούμερα) να υποβάλλουν προδικαστικά ερωτήματα και να συμμετέχουν με τον τρόπο αυτό στη διαλογική συζήτηση μεταξύ εθνικών δικαστηρίων και ευρωπαϊκού, στη διαμόρφωση της νομολογίας του Δικαστηρίου αλλά και, ευρύτερα, του κοινού ευρωπαϊκού νομικού μας πολιτισμού… Πράγματι, η διαλεκτική αυτή σχέση εθνικού δικαστηρίου και ευρωπαϊκού, που στο βάθος αντανακλά τη θεμελιακή σχέση Έθνους- Κράτους και Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελεί λυδία λίθο της εν εξελίξει πολιτικής ενοποίησης. Άλλωστε, ξύνοντας λίγο την επιφάνεια, διαπιστώνουμε ότι ο εθνικός δικαστής είναι ο κατεξοχήν ενωσιακός δικαστής.

Επ’ ευκαιρία των ανωτέρω και δεδομένου ότι όλοι αισθανθήκαμε μια απρόσμενη οικειότητα κατά την επίσκεψή μας στο Δικαστήριο, η σκέψη μας ακολουθεί και άλλες διαδρομές… 

Κάπου εκεί στην καρδιά του Λουξεμβούργου, μέσα στις χρυσοπράσινες κοιλάδες που χάιδεψε «ο ήλιος της μεσημβρίας», αλλά και υπό τη μυστηριώδη σκιά του μεσαιωνικού, γοτθικού παρελθόντος, στο σημείο που ανεγέρθηκε το επιβλητικό Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αισθάνεσαι ότι τα σύγχρονα κείμενα της ευρωπαϊκής έννομης τάξης συναντούν τις απώτατες Πηγές τους, το Corpus Juris Civilis, τον Πανδέκτη, τις Νεαρές, τα Βασιλικά και την Εξάβιβλο, η Αιώνια και η Νέα Ρώμη, κομίζουσες το Φώς της ελληνορωμαϊκής Οικουμένης σμίγουν αρμονικά με τον ευρωπαϊκό Βορρά, τα βήματα του Ουλπιανού, του Τριβωνιανού και του Αρμενόπουλου διασταυρώνονται με εκείνα των σύγχρονων επιφανών νομικών, σε μια αέναη, κοινή πορεία από τα έγκατα της Ιστορίας προς το άδηλο μέλλον… Μια χειμωνιάτικη λιακάδα που μας ζέστανε μέσα στο ψύχος… Έτσι συνοψίζεται το ταξίδι μας!